Zasady opodatkowania przychodu z działalności ryczałtem ewidencjonowanym

Zakres przedmiotowy ustawy o zryczałtowanym podatku od przychodów ewidencjonowanych

Zasady opodatkowania przychodu z działalności gospodarczej zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych uregulowane zostały w ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Treść art. 1 ww. ustawy określa zakres przedmiotowy ustawy. Zgodnie z tym przepisem ustawa reguluje opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym niektórych przychodów (dochodów) osiąganych przez osoby fizyczne:

1. prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą;
2. osiągające przychody, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o p.d.o.f. (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm.) – dotyczy on najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze, w tym również dzierżawy, poddzierżawy działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą; 
3. będące osobami duchownymi;
4. osiągające przychody ze sprzedaży, o której mowa w art. 20 ust. 1c ustawy o podatku dochodowym – dotyczy on przychodów ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym na podstawie odrębnych przepisów, jeżeli:
   a) przetwarzanie produktów roślinnych i zwierzęcych i ich sprzedaż nie odbywa się przy zatrudnieniu osób na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze, z wyłączeniem uboju zwierząt rzeźnych i obróbki poubojowej tych zwierząt, w tym również rozbioru, podziału i klasyfikacji mięsa, przemiału zbóż, wytłoczenia oleju lub soku oraz sprzedaży podczas wystaw, festynów, targów i kiermaszy;
   b) jest prowadzona ewidencja sprzedaży;
   c) ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu, z wyłączeniem wody.

Podatnicy osiągający przychody, o których mowa w pkt 4, są obowiązani prowadzić odrębnie za każdy rok podatkowy ewidencję sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych zawierającą co najmniej: numer kolejnego wpisu, datę uzyskania przychodu, kwotę przychodu, przychód narastająco od początku roku oraz ilość i rodzaj przetworzonych produktów. Dzienne przychody są ewidencjonowane w dniu sprzedaży.

Zakres podmiotowy opodatkowania zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych

Stosownie do treści art. 6 ust. 4 ustawy o zryczałtowanym podatku podatnicy opłacają w roku podatkowym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych z działalności gospodarczej, jeżeli:

1. w roku poprzedzającym rok podatkowy:
   a) uzyskali przychody z tej działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nieprzekraczającej 2 000 000 euro, lub
   b) uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 2 000 000 euro,
2. rozpoczną wykonywanie działalności w roku podatkowym i nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej – bez względu na wysokość przychodów.

Pamiętaj!
Oznacza to, że prawo do opodatkowania zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych przysługuje podatnikom, którzy:
a) nie prowadzili w ubiegłym roku działalności gospodarczej;
b) prowadzili działalność gospodarczą opodatkowaną w innej formie niż podatkiem od przychodów ewidencjonowanych;
c) prowadzili działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem od przychodów ewidencjonowanych i kontynuują tę formę opodatkowania w roku bieżącym.

W przypadku pkt b i c prawo do opodatkowania zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych przysługuje, jeżeli przychody z działalności gospodarczej nie przekroczyły w roku poprzednim kwoty 9 188 200 zł.

Pamiętaj!
Jeżeli podatnik prowadził działalność wyłącznie w formie spółki, to prawo do opodatkowania zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych przysługuje, jeżeli suma przychodów wspólników spółki z tej działalności gospodarczej nie przekroczyła w roku poprzednim kwoty 9 188 200 zł.

Według art. 7 ust. 1 i 2 ustawy o zryczałtowanym podatku do podatników rozpoczynających działalność w roku podatkowym, którzy w poprzednim roku podatkowym nie prowadzili działalności, opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych stosuje się od dnia uzyskania pierwszego przychodu. W przypadku nowo utworzonej spółki za rozpoczęcie działalności uważa się datę uzyskania pierwszego przychodu przez tę spółkę.

Ważne
Nie stanowi rozpoczęcia działalności w roku podatkowym:

• całkowita lub częściowa zmiana branży lub przedmiotu działalności,
• zmiana umowy spółki lub zmiana wspólnika,
• powstanie przedsiębiorstwa w spadku.

Wyłączenia z opodatkowania zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych
W myśl art. 8 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym opodatkowania ryczałtem nie stosuje się do podatników:

1. opłacających podatek w formie karty podatkowej;
2. korzystających, na podstawie odrębnych przepisów, z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego;
3. osiągających w całości lub w części przychody z tytułu:
   a) prowadzenia aptek,
   b) działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych, 
   c)  działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych;
4. wytwarzających wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii – podatnik traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych z dniem uzyskania przychodów z rodzajów działalności wymienionych w pkt 3 i 4 i od tego dnia opłaca podatek dochodowy na ogólnych zasadach;
5. podejmujących wykonywanie działalności w roku podatkowym po zmianie działalności wykonywanej:
   a) samodzielnie na działalność prowadzoną w formie spółki z małżonkiem,
   b) w formie spółki z małżonkiem na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków,
   c) samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka
   – jeżeli małżonek lub małżonkowie przed zmianą opłacali z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy na ogólnych zasadach.

Przykład
Podatnik dokonał wymiany silnika na nowszy w samochodzie, którego używa w prowadzonej działalności gospodarczej. Znalazł się chętny na kupno starego silnika i podatnik sprzedał mu go za 400 zł. Z momentem sprzedaży silnika samochodowego podatnik stracił prawo do opodatkowania prowadzonej działalności zryczałtowanym podatkiem dochodowym od przychodów ewidencjonowanych. 
W tym przypadku nie ma znaczenia, że była to sprzedaż jednorazowa, a podatnik nie sprzedawał wcześniej części i akcesoriów do pojazdów mechanicznych i nie zamierza też ich później sprzedawać. Od dnia uzyskania przychodu ze sprzedaży silnika podatnik będzie rozliczał podatek dochodowy na zasadach ogólnych.

Utrata prawa do opodatkowania zryczałtowanym podatkiem w przypadku sprzedaży towarów (wyrobów) lub świadczenia usług na rzecz byłego albo obecnego pracodawcy
Jeżeli podatnik prowadzący działalność samodzielnie lub w formie spółki, który wybrał opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, uzyska z tej działalności przychody ze sprzedaży towarów handlowych lub wyrobów albo ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników:

• wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy lub
• wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym
  – w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i, poczynając od dnia uzyskania tego przychodu do końca roku podatkowego, opłaca podatek dochodowy na ogólnych zasadach.

Złożenie oświadczenia o wyborze opodatkowania działalności gospodarczej zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych

Sporządzone na piśmie oświadczenie o wyborze opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych na dany rok podatkowy podatnik składa naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika (w przypadku przedsiębiorstwa w spadku – według ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego przedsiębiorcy), do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnął pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym. 

Pamiętaj!
Jeżeli pierwszy taki przychód osiągnął w grudniu roku podatkowego, oświadczenie to składa do końca roku podatkowego.

Dokonany wybór formy opodatkowania dotyczy również lat następnych, chyba że w kolejnych latach podatnik w określonym terminie złoży na piśmie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego:

• oświadczenie o rezygnacji z tej formy opodatkowania albo
• oświadczenie o wyborze opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 30c ustawy o p.d.o.f. (19% podatku liniowego), w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu tego roku podatkowego.

W przypadku wyboru opodatkowania zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych przychodów uzyskiwanych w ramach spółki cywilnej i spółki jawnej oświadczenie o wyborze wskazanej formy opodatkowania składa każdy ze wspólników spółki.

Ważne
Warunkiem zastosowania zryczałtowanego podatku od przychodów ewidencjonowanych uzyskanych w ramach spółki jawnej czy spółki cywilnej jest wybór tej formy opodatkowania przez wszystkich wspólników.
Jeżeli w 2022 r. podatnik wybrał opodatkowanie działalności gospodarczej zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych, to może z niego zrezygnować oraz przejść na opodatkowanie na zasadach ogólnych (według skali podatkowej) na szczególnych zasadach, z mocą wsteczną, za cały rok 2022, zawiadamiając o tym swój urząd skarbowy w zeznaniu rocznym, składanym do końca kwietnia 2023 r.

Odliczenie straty z lat ubiegłych oraz składek na ubezpieczenie społeczne w przypadku wyboru zryczałtowanego podatku od przychodów ewidencjonowanych

Podatnik uzyskujący przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowane zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych może odliczyć od przychodów stratę oraz wydatki w postaci składek na ubezpieczenie społeczne określone w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli nie zostały odliczone od dochodu lub nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym.
Jeżeli podatnik uzyskuje przychody opodatkowane różnymi stawkami i dokonuje od nich odliczeń, to odliczeń tych dokonuje się od każdego rodzaju przychodu w takim stosunku, w jakim w roku podatkowym pozostają poszczególne przychody opodatkowane różnymi stawkami w ogólnej kwocie przychodów.

Przykład
Podatnik w 2022 r. uzyskał przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych w wysokości 250 000 zł. Przychód pod...