WYBRANE ORZECZNICTWO NACZELNEGO ORAZ WOJEWÓDZKICH SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH

1. Ujęcie wydatków w kosztach uzyskania przychodów na podstawie nierzetelnych dowodów księgowych, a dobra wiara

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 sierpnia 2019 r. sygn. akt II FSK 2932/17.

Powyższą tezę zawarł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku  z dnia 20 sierpnia 2019 r. Zauważa on, że z punktu widzenia uregulowań zawartych w  art. 22 ust. 1,  art. 24  i  art. 24a pkt 1  ustawy o pdof. nie ma znaczenia, czy podatnik w sposób zawiniony (zamierzony bądź wskutek braku dbałości o własne interesy gospodarcze) lub niezawiniony dokonywał rozliczenia kosztów uzyskania przychodu na podstawie nierzetelnych dowodów księgowych. 

Dla oceny rzetelności ksiąg podatkowych nieważne są przyczyny zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wydatków wynikających z dowodów zakupu nieodzwierciedlających rzeczywistej sprzedaży, w którym to pojęciu mieści się również sytuacja, gdy towar mógł być co prawda dostarczony, ale nie zbył go podmiot wskazany w dokumencie.

W analizowanym wyroku Naczelny Sąd Administracyjny zgodził się z poglądem sądu I instancji, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uzależniają prawa do uznania wydatku za koszt uzyskania przychodu od zachowania przez podatnika należytej staranności.  Dobra wiara po stronie nabywcy nie może być podstawą do uznania za koszty uzyskania przychodu wydatków udokumentowanych fakturami, które nie odzwierciedlają rzeczywistych transakcji.  Organy podatkowe nie mogą przenieść na grunt podatku dochodowego od osób fizycznych przepisów i ich stosowania dotyczących ustawy o podatku od towarów i usług. Ustawy te regulują odrębne zobowiązania podatkowe Dlatego też organy podatkowe słusznie stwierdziły, że nie można zagadnienia dobrej wiary odnosić wprost do kwestii kwalifikacji wydatków, jako kosztów uzyskania przychodu na analogicznych zasadach, jak w przypadku ustawy o podatku od towarów i usług.

Art. 22 ust. 1  ustawy o pdof zawiera legalną definicję kosztów uzyskania przychodu, zgodnie z którą są nimi wszystkie koszty poniesione w celu uzyskania przychodu. Zatem skoro jest w niej mowa o kosztach poniesionych, oznacza to, że chodzi tu o wydatki, które mają charakter rzeczywisty. Ponadto niezbędne jest istnienie ich związku z przychodami. W związku z powyższym szczególnego znaczenia nabiera konieczność prawidłowego udokumentowania ponoszonych wydatków. Pozwala to bowiem na ustalenie, czy spełnione zostały ustawowe przesłanki pozwalające uznać dany wydatek za koszt uzyskania przychodu. Obowiązek ten obciążą podatnika jako przedsiębiorcy, gdyż to on dokonuje określonych wydatków i zalicza je do kosztów uzyskania przychodów, pomniejszając w ten sposób podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym. Jeżeli podatnik prowadzący działalność gospodarczą dokonuje określonych płatności, to powinny być one ekwiwalentem za dostarczone mu towary lub usługi, te bowiem bezpośrednio odsprzedane lub wykorzystane do wytworzenia innych towarów lub usług skutkują powstaniem przychód.

Dysponowanie zatem przez podatnika na potwierdzenie dokonania transakcji np. zakupu usług, określonym dokumentem, z którego wynika, iż usługa została nabyta od wskazanego w tym dokumencie podmiotu, a postępowanie dowodowe wykaże, iż podmiot taki nie wykonał w rzeczywistości tych usług, w takim przypadku nie można traktować kwoty uwidocznionej na takim - nie odpowiadającym rzeczywistości dokumencie, w kategoriach kosztów uzyskania przychodu.

Powyższe stanowisko potwierdzają wyroki NSA: z dnia 18 sierpnia 2004 r. sygn. akt FSK 958/04, z dnia 19 grudnia 2007 r. sygn. akt  II FSK 1438/06, z dnia 14 marca 2008 r. sygn. akt  II FSK 1755/06, z dnia 30 stycznia 2009 r. sygn. akt  II FSK 1405/07, z dnia 20 lipca 2010 r. sygn. akt  II FSK 418/09, z dnia 7 czerwca 2011 r., sygn. akt  II FSK 462/11.

2. Pojęcie zakładu przedsiębiorstwa zagranicznego

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 listopada 2020 r. sygn. akt II FSK 3718/17.

W stanie faktycznym opisanym we wniosku interpretacyjnym pracownicy spółki (w tym przypadku brytyjskiej) wykonują swoją pracę, na terenie Polski w halach produkcyjnych zleceniobiorcy (w tym przypadku firmy polskiej), w których odbywa się proces produkcyjny wyrobów na zlecenie spółki i co istotne w części przy użyciu maszyn stanowiących własność spółki. Zatem twierdzenie spółki, że nie posiada w Polsce linii produkcyjnej do produkcji mięsa, jeżeli zważyć na 10% udział jej parku maszynowego w produkcji, nie jest zgodne z prawdą. Trudno też zaaprobować stanowisko spółki, że jej pracownicy nie prowadzą w Polsce żadnej działalności, skoro jak wynika ze stanu faktycznego, zajmują się kontrolą jakości produkcji, z prawem jej zakwestionowania w określonym zakresie. Innymi słowy nie jest możliwa kontrola jakości bez uczestniczenia w procesie produkcyjnym.

Zarówno sąd I instancji jak i Naczelny Sąd Administracyjny stoją na stanowisku, że  działalność spółki na terytorium Polski, prowadzona jest w formie zakładu w rozumieniu art. 5 ust. 1 i 2 umowy polsko-brytyjskiej. Zgodnie z jego treścią  określenie „zakład” oznacza stałą placówkę, przez którą całkowicie lub częściowo prowadzona jest działalność przedsiębiorstwa. Określenie „zakład” obejmuje w szczególności:
a)    siedzibę zarządu,
b)    filię,
c)    biuro,
d)    fabrykę,
e)    warsztat,
f)    kopalnię, źródło ropy naftowej lub gazu, kamieniołom, albo każde inne miejsce wydobywania zasobów naturalnych.

Posłużenie się określeniem w szczególności oznacza, że powyższe wyliczenie ma charakter przykładowy, a w/w wyliczenie ma charakter katalogu otwartego.

W niniejszym stanie faktycznym nie ma zastosowania przepis art. 5 ust. 4 umowy, według którego, określenie „zakład” nie obejmuje:
a)    użytkowania placówek, które służą wyłącznie do składowania, wystawiania lub dostawy dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa;
b)    utrzymywania zapasów dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa wyłącznie w celu składowania, wystawiania lub wydawania;
c)    utrzymywania zapasów dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa wyłącznie w celu przerobu przez inne przedsiębiorstwo;
d)    utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu zakupu dóbr lub towarów albo w celu zbierania informacji dla przedsiębiorstwa;
e)    utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu prowadzenia dla przedsiębiorstwa jakiejkolwiek innej działalności o charakterze przygotowawczym lub pomocniczym;
f)    utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu łącznego prowadzenia którychkolwiek rodzajów działalności, o których mowa w punktach od a) do e) niniejszego ustępu, pod warunkiem jednak, że całkowita działalność tej placówki, wynikająca z takiego połączenia rodzajów działalności ma charakter przygotowawczy lub pomocniczy.

Działalność spółki na terenie Polski nie ma wyłącznie charakteru przygotowawczego lub pomocniczego, o czym świadczy sposób realizowania zadań przez pracowników skarżącej na terenie zakładów zleceniobiorcy na terenie Polski. Sprawowany nadzór nad procesem produkcji oraz kontrola jakości przetworzonego mięsa i wyrobów wędliniarskich, nie mogą zostać uznane za działalność o charakterze jedynie ubocznym czy pomocniczym. Za trafnością takiej konstatacji, przemawia choćby poziom wynagrodzeń tej grupy pracowników. Związek pomiędzy czynnościami podejmowanymi na terytorium Polski a uzyskiwanymi przez skarżącą spółkę przychodami ma charakter bezpośredni. Bez nich nie byłaby możliwa produkcja finalna spółki i jej sprzedaż na terenie Wielkiej Brytanii. Sprzedaż produkcji na terenie Polski nie jest warunkiem koniecznym do przyjęcia, że mamy do czynienia z zakładem. Istotne jest natomiast, że działalność gospodarcza realizowana na terytorium Polski stanowi istotne ogniwo zapewniające sprawne funkcjonowanie całego mechanizmu gospodarczego w ramach całego przedsiębiorstwa spółki. Trafnie zatem uznał organ, że działalność takiego zakładu nie posiada cech przygotowawczych lub pomocniczych.

3. Umowa deweloperska jako podstawa ulgi mieszkaniowej

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 10 marca 2020 r. sygn. akt I SA/Gd 1834/19

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że aby dochód z tytułu sprzedaży nieruchomości był w całości zwolniony z podatku dochodowego, cały przychód ze zbytej nieruchomości musi być wydatkowany na własne cele mieszkaniowe, wymienione w przepisie art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o pdof, nie później niż w okresie dwóch lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie.

Zgodnie z treścią powyższego artykułu za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:
a) nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na naby...