Subwencje, dotacje i pożyczki jako formy wsparcia finansowego działalności gospodarczej

1. Subwencje i dotacje

Subwencja (łac. subventio) to bezzwrotna pomoc finansowa, udzielana przez państwo ze środków budżetowych różnym podmiotom w celu wsparcia ich działalności. Niekiedy pojęciem tym posługiwano się określając zasiłek pieniężny, lub też jednorazową zapomogę.
Subwencje dzielą się na:

1. Subwencje ogólne- stanowią pomoc finansową przekazywaną przez państwo podmiotom w oparciu o kryteria obiektywne
2. Subwencje przedmiotowe- pomoc udzielana w celu wykonania określonych działań.

Dotacja natomiast stanowi nieodpłatną oraz bezzwrotną pomoc finansową udzielaną przez państwo określonym podmiotom na realizację ich zadań. Dotacja jest wsparciem finansowym o charakterze uznaniowym. Podmiot, który ubiega się o dotację musi spełnić określone warunki. Wadą dotacji jest to, że niszczy zasady konkurencji, bo podmiot otrzymujący dotację od razu ma silniejszą pozycję na rynku oraz to, że mogą nadmiernie obciążyć budżet państwa. Rozdysponowaniem przyznanych środków podmiotowi, zajmuje się organ udzielający dotacji.

Dotacje można podzielić na przedmiotowe, podmiotowe oraz celowe.
Dotacje przedmiotowe są to dopłaty do określonych wyrobów, usług na podstawie stawek jednostkowych. Dotację przedmiotową mogą otrzymać:

1. Przedsiębiorcy wytwarzający danego rodzaju wyroby albo świadczące usługi objęte dotacją
2. Podmioty działające na rzecz rolnictwa.

Oba wymienione wyżej podmioty muszą być traktowane równoprawnie.

Natomiast dotacje podmiotowe stanowią środki finansowe dla podmiotu określonego w odrębnej ustawie albo umowie międzynarodowej. Dotacje tego typu są przekazywane wyłącznie w celu wsparcia działalności bieżącej w zakresie opisanym w tej ustawie lub umowie międzynarodowej.

Dotacje celowe są udzielane z budżetu państwa. Ich celem jest finansowanie inwestycji państwowych jednostek budżetowych. Dotacje tego typu mogą wspierać inwestycje następujących podmiotów:

1. Agencji wykonawczych;
2. Instytucji gospodarki budżetowej,
3. Podmiotów państwowych określonych w innych ustawach
4. Jednostek nie należących do sektora finansów publicznych
5. Jednostek samorządu terytorialnego (inwestycje własne i z obszaru administracji rządowej
6. Inwestycji dotyczących badań naukowych

Można również wyróżnić dotacje celowe na dofinansowanie kosztów inwestycji:

1. Przedsiębiorców, na zasadzie ustawy o pomocy publicznej.
2. Dotyczących badań naukowych i prac rozwojowych, na podstawie odrębnych ustaw
3. W zakresie umów o partnerstwie publiczno-prywatnym
    

1.1. Szczególny rodzaj wsparcia – dotacje z Urzędu Pracy

Jedną z form wsparcia, z którego bardzo często korzystają podatnicy, są dotacje pochodzące z Funduszu Pracy na otwarcie działalności gospodarczej - przeznaczone dla osób bezrobotnych, które podjęły decyzje o otwarciu takiej działalności.
Plusem takiej dotacji jest to, że:

• dotacja nie podlega zwrotowi;
• przyszłemu przedsiębiorca już po pozytywnej decyzji dotacja wypłacana jest z góry, bez konieczności ponoszenia wcześniej wydatków z własnych środków finansowych.   

Wysokość dotacji jaką przyszły przedsiębiorca może otrzymać z urzędu pracy zależy od środków finansowych jakimi urząd dysponuję Według przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jest to maksymalnie sześciokrotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Wysokość dotacji zależy od kwot, jakie urzędy pracy otrzymały na ten cel.

Warunkami otrzymania dotacji z Funduszu Pracy są:   

• Posiadanie statusu osoby bezrobotnej, co uzyskuje się po zarejestrowaniu w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoba o takim statusie lub statusie Absolwenta Centrum Integracji Społecznej lub Absolwenta Klubu Integracji Społecznej, o których jest mowa w przepisach o zatrudnieniu socjalnym.
• Bezrobotny starający się o dotacje z urzędu pracy nie może być studentem studiów dziennych. Może natomiast studiować zaocznie.  
• Osoba, która stara się o dofinansowanie, nie może posiadać na swoim koncie innej działalności gospodarczej w okresie 12 miesięcy przed złożeniem wniosku (niektóre urzędy wyznaczają dłuższy okres).  
• Dotacje z urzędu pracy nie są przyznawane także osobom, które w okresie 12 miesięcy przed złożeniem wniosku bez uzasadnienia odmówiły przyjęcia propozycji zatrudnienia, przygotowania zawodowego lub stażu.  
• Osoba starająca się o dofinansowanie z urzędu pracy, w okresie 2 lat liczonych od dnia złożenia wniosku, nie może mieć na swoim koncie przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu.  
• Bezrobotny składający wniosek o dotacje z PUP nie otrzymał już wcześniej bezzwrotnych środków publicznych na podjęcie działalności ani nie złożył w tym samym czasie wniosku o dotacje w innym urzędzie.  
• Czas od rejestracji jako osoby bezrobotnej, po którym można złożyć wniosek o dotacje z urzędu pracy, jest zależny od regulacji poszczególnych urzędów - może to być np. podczas pierwszej wizyty po rejestracji, miesiąc po niej, 3 miesiące itp. Czas ten zależy od konkretnego urzędu.

Zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy bezrobotnym jest osoba, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 1 i 2 lit. a–g, i, j, l oraz osoba, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. ha, która bezpośrednio przed rejestracją jako bezrobotna była zatrudniona nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres co najmniej 6 miesięcy, oraz osobę, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 3 i 4, niezatrudnioną i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub w danej służbie albo innej pracy zarobkowej albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieuczącą się w szkole, z wyjątkiem uczącej się w szkołach dla dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu programu nauczania tej szkoły oraz uczącej się w branżowej szkole II stopnia i szkole policealnej, prowadzącej kształcenie w formie stacjonarnej lub zaocznej, lub w szkole wyższej, gdzie studiu-je na studiach niestacjonarnych, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy oraz poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, jeżeli:
a) ukończyła 18 lat,
b) nie ukończyła 60 lat – kobieta lub 65 lat – mężczyzna,
c) nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej, renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę albo po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, nie pobiera nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
ca) nie nabyła prawa do emerytury albo renty z tytułu niezdolności do pracy, przyznanej przez zagraniczny organ emerytalny lub rentowy, w wysokości co najmniej najniższej emerytury albo renty z tytułu niezdolności do pracy, o których mowa w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
d) nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 875), o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe,
e) nie uzyskuje przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów specjalnych produkcji rolnej, chyba że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości przeciętnego dochodu z pracy 
w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2 ha przeliczeniowych ustalonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na pod-stawie przepisów 
o podatku rolnym, lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w takim gospodarstwie,
f) nie złożyła wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo po złożeniu wniosku o wpis:

• zgłosiła do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej wniosek o zawieszenie wykony-wania działalności gospodarczej i okres zawieszenia jeszcze nie upłynął, albo
• nie upłynął jeszcze okres do, określonego we wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, dnia podjęcia działalności gospodarczej,

g) nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywa kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem kary pozbawienia wolności odbywanej poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego,
h) nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów uzyskanych 
z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych,
i) nie pobiera na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego,
j) nie pobiera, na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania,
k) nie pobiera po ustaniu zatrudnienia świadczenia szkoleniowego, o którym mowa w art. 70 ust. 6,
l) nie podlega, na podstawie odrębnych przepisów, obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników,
m) nie pobiera na podstawie przepisów o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów zasiłku dla opiekuna.

1.2. Subwencje i dotacje – podatkowe skutki otrzymania po stronie przychodów

Według art. 9 ust. 1 ustawy o ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
W myśl art. 10 ust. 1 pkt 3 w/w ustawy źródłem przychodów jest pozarolnicza działalność gospodarcza. Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o pdof za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.  
W przypadku podmiotów prowadzących działalność gospodarczą skutki otrzymania dotacji i subwencji określa art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o pdof. Zgodnie z tym przepisem przychodem z działalności gospodarczej są również dotacje, subwencje, dopłaty, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 13, i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków, z wyjątkiem gdy przychody te są związane z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których, zgodnie z art. 22a–22o, dokonuje się odpisów amortyzacyjnych.

Z treści powyższego przepisu wynika, że dotacje i subwencje:

• nie będą stanowić przychodu z działalności gospodarczej – w przypad...