Opodatkowanie majątku trwałego

1.    Definicja majątku trwałego

Przez majątek trwały przedsiębiorstwa należy rozumieć aktywa o znacznej wartości i o długim okresie użytkowania. Są one przeznaczone do zbycia lub płatne 
i wymagalne w okresie przekraczającym 12 miesięcy od momentu ich kupna, złożenia, wystawienia lub też dnia bilansowego.  
Ustawa o rachunkowości posługuje się pojęciem aktywa trwałe. W myśl art. 3 ust. 1 ustawy o rachunkowości, jeśli w ustawie jest mowa o:

• aktywach – rozumie się przez to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych – (pkt 12),
• aktywach trwałych – rozumie się przez to aktywa jednostki, które nie są zaliczane do aktywów obrotowych, o których mowa w pkt 18. 

Przez aktywa obrotowe – rozumie się przez to tę część aktywów jednostki, które w przypadku: 
a) aktywów rzeczowych, o których mowa w pkt 19 - są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy, 
b) aktywów finansowych, o których mowa w pkt 24 - są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia, albo stanowią aktywa pieniężne, 
c) należności krótkoterminowych – obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego, 
d) rozliczeń międzyokresowych - trwają nie dłużej niż 12 miesięcy od dnia bilansowego. 
W skład majątku trwałego wchodzą:

• wartości prawne oraz niematerialne - tj. koncesje, patenty, prawa do wynalazków, licencje czyli wszystkie prawa, które można wykorzystać gospodarczo; które nadają się do gospodarczego wykorzystania; 
• rzeczowy majątek trwały:
• środki trwałe – ich wartość początkowa wynosi więcej niż 10 tys. zł., a okres
•  użyteczności więcej niż 12 miesięcy;
• środki trwałe w budowie - wszelkie koszty ulepszenia istniejących lub budowy, zakupu bądź instalacji nowych środków trwałych do momentu zakończenia prac;
• należności długoterminowe - wszelkie należności, których wymagalność przekracza 12 miesięcy, za wyłączeniem dostawy usług, towarów oraz wyrobów; 
• inwestycje długoterminowe – składniki, które nabyto w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznej w związku z planowanym wzrostem ich wartości, przy czym do majątku trwałego zalicza się te inwestycje, które będą w posiadaniu firmy przez okres przekraczający 12 miesięcy od zakończenia roku obrotowego.

Rzeczowe aktywa trwałe są to składniki aktywów mające postać fizyczną, utrzymywane przez jednostkę w celu wykorzystania w procesie produkcyjnym, dostawach towarów i świadczeniu usług, w celach administracyjnych lub oddania do użytkowania innej jednostce.
Zgodnie z ustawą o rachunkowości rzeczowe aktywa trwałe obejmują następujące składniki aktywów: 

• środki trwałe,
• środki trwałe w budowie,
• zaliczki na środki trwałe w budowie.

Według art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości przez środki trwałe rozumie się, z zastrzeżeniem pkt 17, rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności: 
a) nieruchomości – w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, 
b) maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy, 
c) ulepszenia w obcych środkach trwałych,
d) inwentarz żywy.
Środki trwałe oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy, zgodnie z warunkami określonymi w ust. 4; 
Srodki trwałych w budowie - rozumie się przez to zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego. 

2.    Opodatkowanie podatkiem dochodowym środków trwałych przedsiębiorstwa

Zgodnie z treścią art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na: 
a) nabycie gruntów lub prawa wieczystego użytkowania gruntów, z wyjątkiem opłat za wieczyste użytkowanie gruntów, 
b) nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie innych niż wymienione w lit.a środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w tym również wchodzących w skład nabytego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanych części, 
c) ulepszenie środków trwałych, które zgodnie z art. 16g ust. 13 powiększają wartość środków trwałych, stanowiącą podstawę naliczania odpisów amortyzacyjnych
- wydatki te, zaktualizowane zgodnie z odrębnymi przepisami, pomniejszone o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 16h ust. 1 pkt 1, są jednak kosztem uzyskania przychodów, w przypadku odpłatnego zbycia środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na czas ich poniesienia.
Z treści powyższego przepisu wynika, iż koszty nabycia lub wytworzenia środków trwałych innych niż grunty lub prawa wieczystego użytkowania gruntów nie zalicza się do kosztów podatkowych. Wydatki te będą stanowić koszt uzyskania przychodów dopiero w momencie odpłatnego zbycia środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych po pomniejszeniu ich o sumę odpisów amortyzacyjnych. Ponieważ koszty nabycia lub wytworzenia pomniejszamy o sumę odpisów amortyzacyjnych, odpisy te są kosztem podatkowym. 
Według art. 16a ust. 1 ustawy o pdop amortyzacji podlegają, z zastrzeżeniem art. 16c, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania: 

1. budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, 
2. maszyny, urządzenia i środki transportu, 
3. inne przedmioty     
   - o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 17a pkt 1, zwane środkami trwałymi.

Amortyzacji podlegają, z zastrzeżeniem art. 16c, nabyte od innego podmiotu, nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania: 

1. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, 
2. spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, 
3. prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, 
4. autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, 
5. licencje, 
6. prawa określone w ustawie z dnia 30 czerwca 2000 roku - Prawo własności przemysłowej, 
7. wartość stanowiącą równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know-how) 
   - o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane przez niego do używania na podstawie umowy licencyjnej (sublicencji), umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 17a pkt 1, zwane wartościami niematerialnymi i prawnymi.

Amortyzacji podlega również, niezależnie od przewidywanego okresu używania wartość firmy, jeżeli wartość ta powstała w wyniku nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w drodze: 

• kupna, 
• przyjęcia do odpłatnego korzystania, a odpisów amortyzacyjnych, zgodnie z przepisami rozdziału 4a, dokonuje korzystający, 
• wniesienia do spółki na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji.Wyróżnia się trzy metody amortyzacji środków trwałych: 
• metodę liniową,
• metodę degresywną (malejącego salda),
• metodę naturalną.

METODA LINIOWA AMORTYZACJI
Metoda liniowa jest najpopularniejsza i uznawana jest za najprostszą metodę amortyzacji środków trwałych. Przy tej metodzie przyjmuje się, że zużywanie się środka trwałego będzie równomierne przez cały okres jego użytkowania. W takim przypadku odpisy amortyzacyjne ustala się w oparciu o stawki amortyzacyjne zawarte w załącznikach do ustaw o podatkach dochodowych, a te ustalane są w oparciu o Klasyfikację Środków Trwałych (KŚT).

Podkreślić należy, że w przypadku amortyzacji linowej możliwa jest zmiana stawki amortyzacyjnej w trakcie używania środka trwałego.
Podatnik może indywidualnie ustalić stawkę, w przypadku kiedy nabyte środki trwałe są używane lub ulepszone. Jednak ma prawo to zrobić tylko w przypadku, kiedy środki trwałe wprowadzane są do ewidencji przedsiębiorstwa po raz pierwszy. 
Podatnicy, z zastrzeżeniem art. 16l, mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż: 

1. dla środków trwałych zaliczonych do grupy 3–6 i 8 Klasyfikacji: 
   a)  24 miesiące – gdy ich wartość początkowa nie pr...