Formy opodatkowania działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby fizyczne

Definicję działalności gospodarczej znajdujemy zarówno w ustawie z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej oraz w ustawie z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych. Według ustawy o swobodzie działalności gospodarczej działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły (art. 2 ustawy). Natomiast w myśl ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych działalnością gospodarczą albo pozarolniczą działalnością gospodarczą jest działalność zarobkowa:

a) wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa,

b) polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,

c) polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

– prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4–9.

Przy czym zgodnie z treścią art. 5b ustawy o pdof za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

1. odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności;

2. są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności;

3. wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.

Rejestracji działalności gospodarczej dokonuje się w urzędzie gminy lub urzędzie miasta. Formularzem, na którym dokonuje się rejestracji jest druk zgłoszeniowy CEIDG-1 (Wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej). Złożenia powyższego druku można dokonać:

• a) osobiście w urzędzie miasta lub gminy,

• b) listem poleconym,

• c) elektronicznie bez bezpiecznego podpisu kwalifikowanego,

• d) elektronicznie przy wykorzystaniu bezpiecznego podpisu kwalifikowanego.

W przypadku złożenia druku w sposób wskazany pod literą b) podpis na druku musi być poświadczony notarialnie, natomiast złożenie w sposób wskazany pod literą c) wymaga osobistego zgłoszenia się do właściwego urzędu skarbowego w celu podpisania wysłanego elektronicznie druku. Z chwilą złożenia wniosku o wpis do ewidencji przedsiębiorca podejmuje prowadzenie działalności gospodarczej. Może on jednak we wniosku o wpis do ewidencji wskazać późniejszy termin podjęcia działalności gospodarczej, niż dzień złożenia wniosku.

PAMIĘTAJ: Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o działalności gospodarczej jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

1.1. Rejestracja da potrzeb podatku od towarów i usług

Przedsiębiorca rozpoczynający działalność gospodarczą z mocy przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług korzysta ze zwolnienia w tym podatku. W przypadku gdy przedsiębiorca chce zrezygnować z przysługującego mu zwolnienia lub gdy rodzaj prowadzonej działalności nie pozwala na skorzystanie z tego zwolnienia, są oni zobligowani do wykonania formalności rejestracyjnych, poprzez złożenie druku VAT-R (Zgłoszenie rejestracyjne w zakresie podatku od towarów i usług). Zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R dokonuje się przed wykonaniem pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT, przed naczelnikiem właściwego urzędu skarbowego. Naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podatnika jako „podatnika VAT czynnego”, a w przypadku podatników zwolnionych z VAT - jako „podatnika VAT zwolnionego” i na wniosek podatnika potwierdza to zarejestrowanie. Obecnie nie istnieje obowiązek potwierdzenia dokonania zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R. Naczelnik urzędu skarbowego potwierdzenia zarejestrowanie podatnika dokonuje wyłącznie na jego wniosek, jednakże czynność potwierdzenia rejestracji podlega opłacie skarbowej w wysokości 170 zł. Jeżeli przedsiębiorca w ramach prowadzonej działalności będzie dokonywał zakupów lub sprzedaży zagranicą musi dokonać rejestracji dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych. W takim przypadku przedsiębiorcy zobowiązani są w kontaktach z zagranicznymi przedsiębiorcami posługiwać się numerem identyfikacyjnym NIP poprzedzonym kodem PL. O zamiarze dokonywania transakcji wewnątrzwspólnotowej przedsiębiorcy są obowiązani zawiadomić naczelnika właściwego urzędu skarbowego. Zawiadomienia o zamiarze dokonywania transakcjach wewnątrzwspólnotowych dokonuje się podobnie jak w przypadku rejestracji dla potrzeb VAT w obrocie krajowym, na druku VAT-R. Jeśli przedsiębiorca zarejestrował się już wcześniej jako podatnik podatku VAT, rejestracji dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych dokonuje na tym samym formularzu oznaczając go jako druk aktualizacyjny.

1.2. Zgłoszenie podjęcia działalności do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

Jeśli chodzi o zgłoszenie podjęcia działalności do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, to przedsiębiorca musi samodzielnie dokonać zgłoszenia obowiązku ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego. Zgłoszenia dokonuje się na drukach:

• ZUS ZUA (Zgłoszenie do ubezpieczeń/zgłoszenie zmiany danych osoby ubezpieczonej) w przypadku gdy przedsiębiorca podlega ubezpieczeniu społecznemu i ubezpieczeniu zdrowotnemu,

• ZUS ZZA (Zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego/zgłoszenie zmiany danych) w przypadku gdy przedsiębiorca podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Ważną decyzją przy podejmowaniu działalności gospodarczej przez osobę fizyczną jest wybór formy opodatkowania podatkiem dochodowym. Wybór formy opodatkowania podatkiem dochodowym ma istotne znaczenie zarówno dla wysokości podatku jaki płacony będzie przez przedsiębiorcę jak również będzie miał wpływ na rodzaj i zakres prowadzonych ewidencji podatkowych oraz innych ewidencji mających wpływ na wymiar podatku dochodowego.

Przepisy prawa podatkowego przewidują cztery formy opodatkowania dochodów z prowadzonej działalności gospodarczej:

• a) na zasadach ogólnych,

• b) podatkiem liniowym,

• c) ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,

• d) kartą podatkową.

Formy opodatkowania wymienione w pkt c i pkt d określane są mianem zryczałtowanych form opodatkowania.

Jakie są podstawowe różnice pomiędzy zryczałtowanymi formami opodatkowania, a opodatkowaniem na zasadach ogólnych lub podatkiem liniowym?

Przy opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych i podatkiem liniowym podstawę wymiaru podatku stanowi dochód. Dochodem jest różnica pomiędzy faktycznie uzyskanym przychodem, a kosztami poniesionymi dla jego uzyskania. W przypadku opodatkowania w formie zryczałtowanego podatku dochodowego, podstawą wymiaru podatku jest uzyskany przychód. W tym przypadku koszty poniesione na jego uzyskanie nie będą miały wpływu na wysokość podatku.

Przy opodatkowaniu w formie karty podatkowej na wysokość podatku nie mają wpływu ani przychody uzyskane z prowadzonej działalność, ani poniesione koszty uzyskania przychodu. Podatek przy tej formie opodatkowania ustalany jest w drodze decyzji wydanej przez organ podatkowy.

PAMIĘTAJ: Przedsiębiorca jako podatnik, przy wyborze formy opodatkowania powinien dokonać analizy wszystkich elementów mających wpływ na jego wysokość. A więc określić spodziewaną wysokość przychodów jaką wybrany przez niego rodzaj działalności może wygenerować, wielkość wydatków jakie będzie musiał ponieść na uzyskanie spodziewanego poziomu przychodów jak również wydatków, które bezpośrednio nie przyczyniają się do uzyskania przychodów, ale ich poniesienie jest niezbędne w prowadzonej działalności godpodarczej np. koszty księgowości uzależnione od rozmiaru prowadzonej działalności i właśnie od formy opodatkowania podatkiem dochodowym.

2.1. Opdatkowanie działalności gospodarczej podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych

O wyborze zasad ogólnych dla opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej przedsiębiorca może zdecydować już na etapie składania zgłoszenia na druku CEIDG-1. Jednak zgłoszenie takiej formy opodatkowania nie jest obligatoryjne, ponieważ jeśli organ podatkowy nie otrzyma informacji od przedsiębiorcy o wyborze jednej z pozostałych form opodatkowania, to uzna że podatnik wybrał zasady ogólne. Niniejsza zasada ma zastosowanie w stosunku do przedsiębiorcy rozpoczynającego prowadzenie działalności gospodarczej.

Jak już wyżej stwierdzono, podstawą opodatkowania jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania przychodów. Wysokość dochodu określa się w oparciu o wysokość zaewidencjonowanego w księgach podatkowych przychodu oraz kosztów jego uzyskania. Zgodnie z art. 24a ust. 1 ustawy o pdof osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie wykonujące działalność gospodarczą, są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, zwaną dalej „księgą”, z zastrzeżeniem ust. 3 i 5, albo księgi rachunkowe, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy. W momencie rozpoczęcia działalności gospodarczej na zasadch ogólnych przedsiębiorca jest zobowiązany do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Natomiast obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych dotyczy osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody z prowadzonej działalności gospodarczej, za poprzedni rok podatkowy wyniosły w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty określonej w euro w przepisach o rachunkowości. Według art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości przepisy tej ustawy stosuje się do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro. Wyrażoną w euro wielkość przelicza się na walutę polską według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu 30 września roku poprzedzającego rok podatkowy. Limit przychodów po osiągnięciu, których od 1 stycznia 2016 r. podatnik będzie zobowiązany do prowadzenia pełnej rachunkowości wynosi 5.092.440 zł.

Jednakże według art 24a ust. 5 ustawy o pdof oraz art. 2 ust. 2 ustawy o rachunkowości osoba fizyczna, spółka cywilna osób fizycznych, spółka jawna osób fizycznych lub spółka partnerska może prowadzić księgi rachunkowe również od początku następnego roku podatkowego, jeżeli przychody z prowadzonej działalności gospodarczej, za poprzedni rok podatkowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 1.200.000 euro. Może on również podjąć decyzję o prowadzeniu ksiąg rachunkowych od samego początku prowadzenia działalności gospodarczej. W obu przypadkach przed rozpoczęciem działalności lub roku podatkowego są oni obowiązani do zawiadomienia o tym naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym.

W przypadku wyboru opodatkowana podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych obliczenia podatku dokonuje się według stawki podatku wynikającej z poniższej skali podatkowej:

Skala podatkowa w 2016 roku

Prowadząc działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych podatnik jest obowiązany bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy. Wysokość zaliczek ustala się w następujący spo...