DOKONYWANIE PŁATNOŚCI Z POMINIĘCIEM RACHUNKU BANKOWEGO Skutki podatkowe przekroczenia limitu płatności gotówkowych

Konsekwencją naruszenia dyspozycji powyższej normy prawnej jest zastosowanie postanowień zawartych w art. 22p ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych albo art. 15d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W myśl przywołanych powyżej przepisów podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. 

Z treści przytoczonego wyżej art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców wynika, że obowiązek dokonywania i przyjmowania płatności bezgotówkowych dotyczy jedynie przedsiębiorców. Zgodnie z definicją zawartą w art. 4 ust. 1 i ust. 2 powyższej ustawy przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Obowiązek wynikający z art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców skierowany jest do podmiotów podlegających obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji 
i Informacji o Działalności Gospodarczej albo rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Przepis ten dotyczy zatem przedsiębiorców jednoosobowych, spółek i innych podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców w KRS, ale także wszystkich, którzy do takich rejestrów powinni być wpisani, a nie dopełnili tego obowiązku.

1. Przykłady płatności objętych limitem

Przykład 1
Stowarzyszenie, które wpisano do Krajowego Rejestru Sądowego w Rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji(...) zamierza sprzedać samochód osobowy. Nie prowadzi ono działalności gospodarczej, a co za tym idzie nie jest wpisane do rejestru przedsiębiorców. Nabywcą jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą. Przyjęta w umowie wartość samochodu wynosi 21.000 zł. 

Pytanie
Czy zapłata w gotówce za nabyty samochód może skutkować nie uwzględnieniem w kosztach podatkowych odpisów amortyzacyjnych dokonywanych od nabytego pojazdu jako środka trwałego?

Odpowiedź
Ponieważ Stowarzyszenie nie jest wpisane do rejestru przedsiębiorców, jak również faktycznie nie prowadzi działalności gospodarczej, nie jest traktowane jako przedsiębiorca, w rozumieniu przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców. Dlatego nabywca samochodu prowadzący działalność może dokonać zapłaty w gotówce, nawet jeżeli przekracza ona limit 15.000 zł. Ponieważ dokonuje on zakupu samochodu od nieprzedsiębiorcy, poniesiony wydatek będzie u niego kosztem uzyskania przychodów w postaci odpisów amortyzacyjnych.

Limit transakcji gotówkowych stosuje się również do:

• fundacji, stowarzyszeń, izb gospodarczych, czy innych podmiotów, które wpisane są jednocześnie w rejestrze przedsiębiorców w KRS;
• przedsiębiorców zagranicznych prowadzących działalność gospodarczą w Polsce za pośrednictwem oddział zarejestrowanego w KRS;
• wspólników spółki cywilnej;
• zagranicznego oddziału polskiego przedsiębiorcy – zgodnie z przepisami oddział nie jest traktowany jako odrębny przedsiębiorca. Niezależnie od tego, 
• w jakim kraju polski przedsiębiorca zarejestruje swój oddział, stosuje się do niego przepisy ustawy Prawo przedsiębiorców, a tym samym obowiązki wynikające z art. 19.
• polskiego przedsiębiorcy (czasowe transgraniczne świadczenie usług) dokonującego poza granicami Polski transakcji z przedsiębiorcą zagranicznym (działalność transgraniczna nie jest odrębnym przedsiębiorstwem, co nie zmienia faktu, że działający zagranicą przedsiębiorca podlega polskiemu prawu).

Przykład 2
Niemiecka spółka zamierzająca prowadzić działalność na terytorium Polski, otworzyła na jej terytorium oddział, który wpisany został do Krajowego Rejestru Sądowego. Spółka dokonała zakupu wyposażenia biur oddziału. 

Pytanie
Czy dokonując płatności za dokonane zakupy w części gotówką a w części przelewem, musi Spółka brać pod uwagę obowiązek wynikający z art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców?

Odpowiedź
Wprawdzie oddział Spółki niemieckiej nie jest odrębnym przedsiębiorcą, bowiem przedsiębiorcą jest powyższa spółka, to jednak z faktu dokonania rejestracji oddziału w rejestrze przedsiębiorców w KRS, jego działalność podlegać będzie polskiemu prawu, w tym limitowi transakcji gotówkowych wynikających z ustawy Prawo przedsiębiorców.

Przykład 3
Jan Kowalski prowadzi restaurację we Wrocławiu. Trzy razy w tygodniu dokonuje zakupów świeżych warzyw do swojej restauracji bezpośrednio u producenta będącego rolnikiem. Zgodnie z umową zawartą z rolnikiem rozliczenia za dokonane zakupy dokonuje w okresach miesięcznych, do 25 dnia każdego miesiąca. Wartość dostaw tygodniowych wynosi ok 5.000 zł. Natomiast kwota jaką płaci rolnikowi do 25 dnia przekracza przekracza kwotę 15.000 zł.

Pytanie
Czy dokonując płatności za zakupione warzywa gotówką płaconą do rąk rolnika, będzie mógł ująć powyższe koszty jako koszty podatkowe?

Odpowiedź
W niniejszym przypadku  przedsiębiorca może zapłacić producentowi warzyw za dokonane zakupy gotówką, mimo że wartość zakupów w umówionym okresie rozliczeniowym (miesiącu) przekroczyła limit ustawowy, tj 15.000 zł, ponieważ producent warzyw jest rolnikiem i nie jest on objęty uregulowaniami ustawy Prawo przedsiębiorców, a tym samym nie przedsiębiorcą w jej rozumieniu.

Podmiotami nie objętymi limitem płatności gotówkowych są również:

• osoby fizyczne dokonujące zakupu przedmiotów w związku z przyszłą działalnością gospodarczą ale jeszcze przed zarejestrowaniem tej działalności gospodarczej, a które następnie zostaną ujęte w majątku prowadzonego przedsiębiorstwa w tym w ewidencji środków trwałych prowadzonej przez nich działalności gospodarczych (taka osoba nie spełnia definicji przedsiębiorcy);
• komornicy – ponieważ nie są przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców;
• przedsiębiorcy zarejestrowani poza Polską, świadczący usługi na terytorium RP (w ramach czasowego transgranicznego świadczenia usług).
   

Przykład 4
Osoba fizyczna poniosła  koszty organizacji i rejestracji działalności, w szczególności koszty nabycia wyposażenia, otwarcia rachunku bankowego, opłat skarbowych, uzyskiwania porad prawnych, korzystania z pomocy notariusza przy zawarciu umowy najmu budynku oraz wydatków na szkolenie przygotowujące do zawodu, oznaczenie siedziby firmy, przygotowanie pieczątek, tablic informacyjnych, reklamowych. Niektóre z wydatków przekraczają kwotę 15.000 zł.

Pytanie
Czy w stosunku do wydatków poniesionych na rzecz przyszłej działalności gospodarczej ale przed jej rejestracją obowiązuje limit płatności gotówkowych określony w art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców?

Odpowiedź
Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawierają unormowania, które zabraniałoby zaliczenia do kosztów, wydatków ponoszonych przed rozpoczęciem działalności gospodarczej. Jednakże obowiązek udowodnienia powiązania poniesionego wydatku ze źródłem przychodu spoczywa na podatniku. Zatem koszty poniesione przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, ale mające związek z uzyskiwanym później przychodem stanowią koszty uzyskania przychodu prowadzonej działalności gospodarczej.
Do stwierdzenia, czy wydatki poniesione przed datą rozpoczęcia działalności, można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, istotnym jest ustalenie, czy takie wydatki są potrzebne w prowadzonej działalności i mają związek z tą działalnością, czy też wydatki te nie są związane z działalnością gospodarczą, a więc takie, które co do zasady mają cha...