Szacunkowe ustalenie wartości początkowej środka trwałego

ODPOWIEDŹ

W przypadku gdy przedsiębiorca nie posiada dokumentacji pozwalającej na prawidłowe ustalenie ceny nabycia środków trwałych, przed dniem założenia ewidencji, to za wartość początkową tych środków przyjmuje się w wysokość wynikającą z wyceny dokonanej przez podatnika, z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz stanu i stopnia ich zużycia.

UZASADNIENIE

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyróżnia trzy podstawowe metody ustalenia wartości początkowej, gdzie stosuje się metody szacunkowe. Są to:

• a) metoda pierwsza odnosi się do nabytych środków trwałych (art. 22g ust.8 updof); artykuł ten nie odnosi się do wartości niematerialnych i prawnych;

• b) metoda druga dotyczy tych środków trwałych, które podatnik wytworzył sam (koszt wytworzenia) – art. 22g ust.9 updof;

• c) trzecia metoda dotyczy uproszczonego ustalania wartości początkowej budynków mieszkalnych i lokali mieszkalnych (art. 22g ust.10 updof).

Co do zasady ustalenie wartości początkowej nabytego lub wytworzonego środka trwałego odbywa się na zasadzie regulacji wyrażonej w art. 22g u.p.d.o.f. Przywołany artykuł opisuje sposób ustalania wartości początkowej nabytego odpłatnie lub nieodpłatnie środka trwałego, ale też zasad przy wytworzeniu środka przez podatnika. Jednakże co warto podkreślić regulacje zawarte w tym artykule podatnicy powinni stosować, gdy posiadają dokumentację (faktury, rachunki), na podstawie których możliwe jest wyliczenie wartości początkowej. W odmiennych przypadkach należy stosować szacunkowe metody ustalenia wartości początkowej środków trwałych na potrzeby amortyzowania.

Metoda I – nabyte środki trwałe

Ustawodawca w art.22g ust.8 wskazuje, iż Jeżeli nie można ustalić ceny nabycia środków trwałych lub ich części nabytych przez podatników przed dniem założenia ewidencji lub sporządzania wykazu, o których mowa w art. 22n (między innymi założenie ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych), wartość początkową tych środków przyjmuje się w wysokości wynikającej z wyceny dokonanej przez podatnika, z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz stanu i stopnia ich zużycia.

Należy podkreślić, iż ww. metodę można stosować tylko w stosunku do nabytych środków trwałych oraz wtedy, gdy mamy do czynienia z obiektywnym brakiem możliwości ustalenia (odtworzenia) rzeczywistej ceny nabycia. Zatem w przypadku gdy podatnik mógłby ustalić cenę nabycia, np. w wyniku posiadania umów lub też mógłby odnaleźć tę cenę z jakiegokolwiek typu rejestru (np. u notariusza), to zastosowania metody szacunkowej jest niedozwolone. NSA w wyroku z dnia 25.03.2014 r., sygn. II FSK 874/12, wskazał, że szacunkowa metoda ustalenia wartości początkowej może dotyczyć sytuacji, w której nie można ustalić wartości w całości i wartości częściowej środka trwałego: „ … gdy zakup dotyczy przedmiotu niekompletnego i niezdatnego do użytku, w znacznym odstępie czasu przed dniem założenia ewidencji, i jego doprowadzenie do stanu kompletności i używalności połączone jest z nakładami zwiększającymi jego wartość, zachodzi sytuacja, że nie można ustalić wartości początkowej środka trwałego przed jego nabyciem. W takim właśnie przypadku ma zastosowanie dyspozycja art.22g ust.8 u.p.d.o.f. Ponadto pojęcie „nie może ustalić” powinno być odnoszone do okoliczności, wynikających z różnych sytuacji, nie zostało ono bowiem przez prawodawcę wyraźnie ok...