Świadczenia urlopowe

1. Podstawowe zasady dotyczące wymiaru urlopu wypoczynkowego i jego wykorzystania

Zgodnie z Kodeksem pracy (art. 14) pracownik ma prawo do wypoczynku. Prawo zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych. Pracodawca nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę, informuje pracownika na piśmie o wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego (art. 29 § 3 pkt 3). Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego.

Ważne: Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu (art. 152 Kodeksu pracy). Nie może również zamiast urlopu wybrać wynagrodzenia stanowiącego ekwiwalent za niewykorzystany urlop. Pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny wyłącznie w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy (art. 171 §1).

Wymiar urlopu wynosi:

1. 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;

2. 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, biorąc za podstawę powyższy wymiar urlopu. Niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia (art. 154 § 1 i2). Do okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo do urlopu i wymiar urlopu, wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy (art. 154¹ § 1).

Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Przy udzielaniu urlopu jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy. Powyższe zasady stosuje się odpowiednio do pracownika, dla którego dobowa norma czasu pracy, wynikająca z odrębnych przepisów, jest niższa niż 8 godzin.

Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się okres z tytułu ukończenia:

1. zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,

2. średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,

3. średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat,

4. średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,

5. szkoły policealnej – 6 lat,

6. szkoły wyższej – 8 lat.

Okresy nauki, o których mowa w pkt 1–6, nie podlegają sumowaniu.

Pracownikowi, który wykorzystał urlop za dany rok kalendarzowy, a następnie uzyskał w ciągu tego roku prawo do urlopu w wyższym wymiarze, przysługuje urlop uzupełniający (art. 158). Pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo (art. 161). Na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części. W takim jednak przypadku co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych (art. 162).

W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu (art. 1671). Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu (art. 1672).

2. Świadczenia urlopowe z funduszu świadczeń socjalnych

Zasady tworzenia funduszu świadczeń socjalnych określają przepisy ustawy z dnia 4 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Art.1 niniejszej ustawy stanowi, iż określa ona zasady tworzenia przez pracodawców zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz zasady gospodarowania środkami tego Funduszu, przeznaczonego na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z Funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego.

Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 niniejszej ustawy zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tworzą pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty.

Ważne: Pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych oraz samorządowych zakładów budżetowych tworzą fundusz, bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników - art. 3 ust. 2 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

W przypadku gdy według stanu na dzień 1 stycznia danego roku pracodawca zatrudnia co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, tworzenie funduszu przez pracodawcę odbywa się na wniosek zakładowej organizacji związkowej. Jednakże stosownie do ust. 3 powyższego artykułu pracodawca zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty mogą:

• a) tworzyć Fundusz do wysokości i na zasadach określonych w ustawie lub

• b) wypłacać świadczenie urlopowe.

Zasady tworzenia zakładowego funduszu socjalnego określa art. 5 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Fundusz tworzy się z corocznego odpisu podstawowego, naliczanego w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych. Wysokość corocznego odpisu wynosi:

• w przypadku odpisu podstawowego na jednego zatrudnionego, wynosi on 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą.

• w przypadku pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze – w rozumieniu przepisów o emeryturach pomostowych, roczny odpis podstawowy na jednego pracownika, wynosi 50% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1.

W przypadku pracowników młodocianych wysokość odpisu podstawowego na jednego pracownika wynosi:

• a) w pierwszym roku nauki 5%,

• b) w drugim roku nauki 6%,

• c) w trzecim roku nauki 7%

przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, o którym mowa w pkt 1.

Przepisy ustawy przewidują możliwość zwiększenia odpisów na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych o:

• o 6,25% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na każdą zatrudnioną osobę,

• w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności,

• o 6,25% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na każdego emeryta i rencistę uprawnionego do opieki socjalnej, w przypadku objęcia ich taką opieką przez pracodawcę, także ze zlikwidowanych zakładów pracy,

• o 7,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w przypadku utworzenia przez pracodawcę żłobka zakładowego lub klubu dziecięcego pod warunkiem, że na ten cel z odpisu podstawowego przeznaczono kwotę odpowiadającą 7,5 punktu procentowego tego odpisu, oraz że na ten przeznaczona zostanie całości tego zwiększenia.

Przeciętne wynagrodzenie miesięczne ogłasza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” nie później niż do dnia 20 lutego każdego roku. Według art. 5f ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych w 2017 r. przez przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej, o którym mowa w art. 5 ust. 2, należy rozumieć przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2012 roku. Zgodnie z obwieszczeniem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 18 lutego 2013 roku (M.P. Z 2013, poz. 107) przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2012 roku wyniosło 3.161,77 zł.

Zatem:

1. w przypadku odpisu podstawowego na jednego zatrudnionego, jego wysokość wynosi 1.185,66 zł,

2. w przypadku pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze roczny odpis podstawowy na jednego pracownika wynosi 1.580,89 zł.

3. odpisy na jednego pracownika młodocianego wynoszą:

• • a) w pierwszym roku nauki 158,09 zł,

  • b) w drugim roku nauki 189,71 zł,

  • c) w trzecim roku nauki 221,32 zł.

Natomiast zwiększenia odpisów na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych wynoszą:

1. 197,61 zł na każdą zatrudnioną osobę, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności,

2. 197,61 zł na każdego emeryta i rencistę uprawnionego do opieki socjalnej, w przypadku objęcia ich taką opieką przez pracodawcę, także ze zlikwidowanych zakładów pracy,

3. 237,13 zł w przypadku utworzenia przez pracodawcę żłobka zakładowego lub klubu dziecięcego pod warunkiem, że na ten cel z odpisu podstawowego przeznaczono kwotę odpowiadającą 7,5 punktu procentowego tego odpisu, oraz że na ten przeznaczona zostanie całości tego zwiększenia.

Osobami uprawnionymi do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych są zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych pracownicy i ich rodziny, emeryci i renciści – byli pracownicy i ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał, w regulaminie określającym zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu, prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z tego funduszu.

Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu,

z uwzględnieniem ust. 1, ora...