Świadczenia pozapłacowe dla pracowników - część III

1. Potrawy regeneracyjne dla pracowników

PROBLEM

Firma rozpoczęła nowy typ działalności, który polega na pracach górniczych (pod ziemią). Pracownicy tam zatrudnieni uprawnieni są do otrzymywania posiłków regeneracyjnych na koszt pracodawcy. Jakie obowiązują w takim przypadku zasady rozliczenia przychodu ze świadczeń w naturze na rzecz pracowników?

ODPOWIEDŹ

Obowiązek dostarczenia posiłku (o określonych cechach kaloryczności) ciąży na części pracodawców, przy czym aby taki obowiązek wystąpił, pracownicy muszą wykonywać pracę o następujących cechach:

• a) w trakcie jej wykonywania musi powstawać tzw. efektywny wydatek organizmu (w ciągu jednej zmiany roboczej), który w przypadku mężczyzn wynosi powyżej 2.000 kcal a dla kobiet powyżej 1.100 kcal,

• b) praca musi być wykonywana w pomieszczeniach zamkniętych, przy czym temperatura ze względów technologicznych musi się utrzymywać przez cały czas poniżej 10oC – przy czym tzw. efektywny wydatek organizmu musi wynieść

• w takim przypadku powyżej 1.500 kcal dla mężczyzn i 1.000 kcal dla kobiet,

• c) praca wykonywana jest przy wskaźniku obciążenia termicznego (WGBT) powyżej 25oC w pomieszczeniu zamkniętym i w trakcie tej pracy musi powstawać u pracowników efektywny wydatek organizmu – dla mężczyzn powyżej 1.500 kcal i powyżej 1.100 kcal dla kobiet,

• d) praca odbywa się na otwartej przestrzeni w terminie od 1 listopada do 31 marca (okres zimowy),

• e) praca wykonywana jest pod ziemią,

• f) praca dotyczy usuwania skutków klęsk żywiołowych lub innych zdarzeń losowych.

W takich przypadkach pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikom nieodpłatnie jednego gorącego dania dziennie. To, jacy pracownicy (wedle stanowisk pracy) będą uprawnieni do otrzymania tego typu posiłków regeneracyjnych (inaczej nazywanych posiłkami profilaktycznymi), wynikać musi z propozycji pracodawcy ustalonej w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a w przypadku braku takiej organizacji w zakładzie pracy, po zasięgnięciu opinii przedstawicieli pracowników. Regulacja dotycząca posiłków profilaktycznych wyraźnie wskazuje na parametry dania, są to:

• a) 50-55% węglowodanów,

• b) 30-35% tłuszczów,

• c) 15% białek, przy czym taki posiłek (gorące danie) musi mieć wartość kaloryczną 1.000 kcal.

Na pracodawcy ciąży także obowiązek udostępnienia takich posiłków profilaktycznych (po około 3-4 godzinach pracy), przy czym muszą być zachowane odpowiednie warunki higieniczno-sanitarne. Jeżeli natomiast okaże się, że ze względów obiektywnych pracodawca nie jest w stanie dostarczyć w ten sposób posiłków, to może:

• a) wykupić posiłki (muszą spełniać warunki składu węglowodanów, tłuszczów, białek i kaloryczności) np. w stołówkach,

• b) wydać pracownikom produkty tak, aby mogli samodzielnie przygotować sobie gorące danie.

Dla tego typu świadczenia ustawodawca przewidział zwolnienie z konieczności doliczenia pracownikom przychodów ze świadczeń wydanych przez pracodawcę w naturze. Wskazuje na to art. 21 ust.1 pkt 11 oraz art.21 ust.1 pkt 11b. Ten pierwszy wskazuje, iż wolne od podatku dochodowego są świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty ze te świadczenia, przysługujące na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, jeżeli ich przyznawania wynikają z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw oraz drugi punkt wartość otrzymanych przez pracownika od pracodawcy bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do uzyskania na ich podstawie posiłków, artykułów spożywczych lub napojów bezalkoholowych , w przypadku gdy pracodawca, mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, nie ma możliwości wydania pracownikom posiłków, artykułów spożywczych lub napojów bezalkoholowych.

Przykład 1

Kopalnia zatrudnia 1.000 pracowników dołowych. Na jej terenie znajduje się stołówka, która jest w stanie ze względów technologicznych dostarczyć gorące dania. Dania wydane z takiej stołówki (ich wartość) nie są dopisywane do przychodów górników ze stosunku pracy. Jednakże, gdyby okazało się, że stołówka została np. zamknięta w wyniku kontroli Sanepidu, to pracodawca może wydać talony i zapewnić posiłek profilaktyczny np. w stołówkach lub restauracjach znajdujących się obok kopalni – w takim przypadku także nie wystąpi przychód u pracowników.

Przykład 2

W okresie zimowym firma budowlana realizuje projekt inwestycyjny na „wolnym powietrzu”. Pracodawca zakupuje gorące dania i dowozi je na budowę. Do celów spożycia posiłków służą baraki, które pełnią funkcję świetlicy i stołówki. Tak dostarczony posiłek profilaktyczny także spełnia warunki określone w rozporządzeniu

Przykład 3

W okresie zimowym firma budowlana realizuje projekt inwestycyjny na „wolnym powietrzu”. Pracodawca ze względu na brak możliwości dostarczenia posiłków profilaktycznych w miejscu pracy (brak stołówki) wręcza talony żywieniowe uprawniające do wymiany na posiłki w pobliskiej stołówce. Taki sposób dostarczenia posiłku także nie powoduje przychodu ze stosunku pracy u pracowników.

Przykład 4

Kopalnia posiada własną stołówkę, która może ze względów technologicznych zapewnić posiłki profilaktyczne wszystkim górnikom dołowym. Jeżeli założymy, że połowa górników otrzymała talony do realizacji w restauracji znajdującej się poza terenem kopalni (restauracja nie należy do kopalni), to wartość tychże obiadów musi zostać dopisana do przychodów ze stosunku pracy. Jeżeli jednak założymy, że restauracja stanowi własność kopalni, to można przyjąć że jest to miejsce, w którym pracodawca dostarcza posiłek profilaktyczny.

Przykład 5

Pracodawca (firma budowlana) prowadzi budowę na magistrali kolejowej, gdzie najbliższa miejscowość, w której można byłoby wykupić posiłki dla pracowników wynosi 40 km. Pracodawca decyduje się na zakup jedzenia w słoikach (np. pulpetów spełniających warunki co do zawartości węglowodanów, tłuszczy, białek i kaloryczności) i wyposaża jednocześnie pracowników w „harcerski” sprzęt do podgrzewania. Tak przekazane produkty na dania profilaktyczne spełnia warunki rozporządzenia i nie będzie doliczana do przychodów ze stosunku pracy.

Przykład 6

Pracodawca (w uzgodnieniu z pracownikami) nie gwarantuje dostarczenia posiłków profilaktycznych na terenie miejsca pracy, ale także nie będzie dostarczał pracownikom produktów celem przygotowania przez nich posiłków profilaktycznych. Za to umawia się z pracownikami, że to oni będą dokonywać zakupu półproduktów i produktów na fakturę z danymi pracodawcy (i sami przegotują sobie posiłek). Taki sposób dostarczenia posiłków profilaktycznych pracownikom jest zgodny z treścią zwolnienia podatkowego (interpretacja indywidualna Dyrektora IS w Katowicach z dnia 20 sierpnia 2009 roku, sygn. IBPBIII/1/415-497/09/AŻ).

W tym przypadku może zachodzić obawa, iż taki sposób zapewnienia posiłku profilaktycznego może być kwestionowany (wypłacanie bowiem pracownikom ekwiwalentu pieniężnego na zapewnienie posiłków profilaktycznych automatycznie powoduje dopisanie wartości świadczenia, tj. posiłku do przychodów ze stosunku pracy). W tym jednak przypadku jak wskazał Dyrektor Izby Skarbowej nie ma mowy o ekwiwalencie pieniężnym, gdyż pracownicy występują w roli intendentów.

Może powstać także problem, często spotkany na budowach, gdzie pracownicy wykonują pracę w godzinach nadliczbowych. Wtedy powstaje pytanie czy pracownikom, spełniającym warunki do zapewnienia posiłków profilaktycznych, przysługuje drugi posiłek.

Przykład 7

Firma budowlana realizuje projekt, gdzie termin ukończenia jest bardzo krótki. Pracownicy zgodzili się pracować w godzinach nadliczbowych, a praca odbywa się zimą. Pracodawca wydaje drugi posiłek profilaktyczny i będzie on także korzystał ze zwolnienia zgodnie z art.21 ust.1 pkt 11 (interpretacja indywidualna Dyrektora IS w Bydgoszczy z dnia 7 lutego 2012 r., sygn. ITPB2/415-1003/11/11/ENB).

Firmy zatrudniają obecnie także osoby w ramach umów cywilnoprawnych. W przypadku osoby zatrudnionej na umowę zlecenia zasady zwolnienia z opodatkowania posiłków profilaktycznych są następujące:

• a) posiłek profilaktyczny w stołówce zakładu – brak konieczności doliczania wartości posiłku do przychodu z działalności wykonywanej osobiście,

• b) półprodukty i produkty dostarczone do samodzielnego przygotowania ciepłego posiłku profilaktycznego – j.w.

• c) zleceniobiorca samodzielnie zakupuje na fakturę z danymi pracodawcy półprodukty i produkty i sam przygotowuje ciepły posiłek profilaktyczny – j.w.

• d) pracodawca wręcza zleceniobiorcy talon uprawniający go do spożycia posiłku profilaktycznego np. w punkcie gastronomicznym – całość kwoty świadczenia podlega dopisaniu do przychodu z działalności wykonywanej osobiście.

Na zakończenie należy przypomnieć, że zarówno w przypadku osób zatrudnionych w ramach umowy o pracę i umowy zlecenia, każdorazowe wręczenie środków pieniężnych celem zakupu ciepłego posiłku profilaktycznego będzie powodować powstanie po stronie tychże osób przychodu do opodatkowania.

Podstawa prawna: art. 21 ust.1 pkt 11 oraz art.21 ust.1 pkt 11b ust...