Odszkodowania i kary umowne w kosztach podatkowych

ODPOWIEDŹ

Co do zasady zgodnie z art. 23 ust.1. pkt 19 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwanej dalej u.p.d.o.f.) nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad lub zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót. Nie mniej jednak zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą w przypadku gdy zapłacona kara lub odszkodowanie jest ekonomicznie uzasadniona i przyczyni się do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu to taki wydatek może stanowić koszt podatkowy.

UZASADNIENIE

Prawo cywilne wyróżnia dwa rodzaje odszkodowań. W art. 415 kodeksu cywilnego (k.c) wskazano, że: „Kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Natomiast w art. 471 k.c. stwierdza się, iż: „Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.” Z kolei w art. 23 ust.1, pkt 19 u.p.d.o.f. ustawodawca wskazał, że: „do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad lub zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót.”

Przykład 1

Firma X sprzedała firmie Y maszyny produkcyjne. Po wykonaniu pierwszych partii produktów okazało się, że jedna z maszyn ma poważną wadę fabryczną. Firma Y zwróciła maszynę producentowi (firmie Y), a z umowy kupna-sprzedaży wynikało, że w przypadku reklamowania dostarczonej rzeczy, nowa rzecz zostanie dostarczona w przeciągu 1 miesiąca. Firma X nie wywiązała się jednak w terminie z umowy i zapłaciła karę umowną. Jej kwota nie może być potrącona w kosztach podatkowych.

Pozostałe rodzaje wydatków na odszkodowania lub kary umowne podatnik powinien zatem oceniać jednostkowo bazując na ogólnej definicji kosztów uzyskania przychodu (w celu osiągnięcia, zachowania lub zabezpieczenia przychodu). Jednakże w przypadku kar i odszkodowań podatnik powinien oceniać czy dokonane wypłaty przyczynią się do zachowania i zabezpieczenia źródła przychodu. Należy bowiem zauważyć, że trudno w omawianym temacie doszukiwać się bezpośredniego związku wydatku (kosztu) z osiąganym przychodem.

W praktyce gospodarczej często występują sytuacje, gdzie podmiot gospodarczy w celu nie ponoszenia strat bieżących lub przyszłych, decyduje się na zmianę sposobu działania. W tym celu wypowiada umowy cywilnoprawne ponosząc przy tym wydatki na np. kary umowne. Takie działanie jest jak najbardziej naturalne i wynika z logiki prowadzonego przez przedsiębiorców r...