Nieodpłatne zniesienie współwłasności – skutki podatkowe w PIT, PSD i PCC

ODPOWIEDŹ

W przypadku nieodpłatnego zniesienia współwłasności pomiędzy tatą i synem nie wystąpi konieczność zapłaty żadnego podatku, w tym podatku od spadków i darowizn. Natomiast jeżeli mamy do czynienia ze zniesieniem współwłasności pomiędzy obcymi dla siebie osobami, osoba która weszła w posiadanie majątku ponad swój pierwotny udział, który jej przypadał przed zniesieniem współwłasności i nie dokonuje spłaty, to będzie zmuszona zapłacić podatek od spadków i darowizn wedle III grupy podatkowej (progresywny).

UZASADNIENIE

W praktyce występuje wiele sytuacji, które wiążą się z przenoszeniem własności majątku ruchomego (np. samochód) lub nieruchomego (lokal użytkowy, dom jednorodzinny). Przeniesieniu mogą także podlegać prawa majątkowe (np. prawo użytkowania wieczystego). Co do zasady, w rynkowych transakcjach, przeniesienie własności jest odpłatne. Zdarzają się jednakże sytuacje, w których jeden lub wiele osób przenosi własność swojego udziału w danej rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) na inną osobę (najczęściej jedną osobę lub na rzecz kilku osób). Powstaje zatem sytuacja, w której jedna z osób, która była wcześniej współwłaścicielem nabywa pełnię własności (100%) kosztem udziału we własności rzeczy innych osób i nie ciąży na niej obowiązek zapłaty (spłaty) dla osób zrzekających się.

Przykład 1

Pan X i Pani Y (pozostający w związku kohabitacyjnym) kupili wspólnie mieszkanie za kwotę 200 000 zł, w którym następnie zamieszkali. Po pewnym czasie związek Państwa X i Y rozpadł się i Pan X zaproponował, że spłaci udział Pani Y we własności, który wynosił 40%. W takim przypadku następuje spłata udziału w mieszkaniu Pani X, a zatem nie mamy do czynienia z nieodpłatnym zniesieniem współwłasności. Warto w tym miejscu wskazać, że Pani Y tak naprawdę dokonuje sprzedaży swojego udziału w mieszkaniu (40%) i od otrzymanej kwoty będzie musiała zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT). Natomiast Pan X stając się właścicielem tegoż mieszkania (100% udziału po spłacie) jest zobowiązany zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC). Podstawę opodatkowania będzie stanowić wartość rynkowa rzeczy nabytej ponad wartość udziału we współwłasności.

Przykład 2

Pan X i Pani Y (pozostający w związku kohabitacyjnym) kupili wspólnie mieszkanie za kwotę 200 000 zł, w którym następnie zamieszkali. Po pewnym czasie związek Państwa X i Y rozpadł się i Pan X zaproponował zawarcie umowy o nieodpłatne zniesienie współwłasności, w ten sposób że właścicielem mieszkania stanie się Pani Y (100% własności), natomiast Pan X nie będzie oczekiwał żadnych spłat. I właśnie w takim przypadku mamy do czynienia z nieodpłatnym zniesieniem współwłasności, który będzie podlegał w tym przypadku opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn po stronie Pani Y (uzyskała ona nieodpłatne przysporzenie majątkowe).

Przy czym podatnicy powinni zwracać szczególną uwagę na fakt, że obowiązek podatkowy w podatku od spadku i darowizn pojawi się nie tylko w sytuacji, gdy nie wystąpią żadne spłaty, ale także gdy kwoty tych spłat będą niższe od wartości rynkowej (w dalszej części porady będzie mowa o tzw. wartości czystej) jakie przypadałby normalnie na poziom procentowy udziału.

Przykład 3

Pan X i Pan Y zakupil...