Amortyzacja podatkowa w działalności gospodarczej - praktyczne przykłady

Jak wiadomo zagadnienia amortyzacji podatkowej dotyczą tylko tych przedsiębiorców, którzy wybrali lub są zobowiązani z mocy prawa do stosowania tzw. zasad ogólnych opodatkowania (stawka 19% lub progresywne opodatkowanie z zastosowaniem stawek 18 i 32%).

Przykład 1

Spółka komandytowa-akcyjna, spółka z.o.o i spółka akcyjna podlegają z mocy prawa podatkowi dochodowemu od osób prawnych. Będą zatem dokonywać amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych na podstawie art. 16a-16m ustawy CIT.

Przykład 2

Pan X jest osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą i zastanawia się nad wyborem formy opodatkowania. Jeżeli wybierze kartę podatkową lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, nie będzie mógł amortyzować swoich środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, gdyż w tych formach nie występują koszty uzyskania przychodu.

Przykład 3

Panowie X,Y i Z, którzy są adwokatami, założyli spółkę partnerską „Adwokaci”. Spółka partnerska stanowi tzw. osobową spółkę handlową. Osoby wykonujące zawód adwokata nie mogą stosować w opodatkowaniu karty podatkowej ani ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Muszą zastosować zasady ogólne. Dlatego też w przypadku ich działalności, możliwe będzie wykazywanie w kosztach uzyskania przychodu odpisów amortyzacyjnych na podstawie art. 22a-22o ustawy PIT.

Warto zauważyć, że w przypadku stosowania zasad ogólnych opodatkowania dochodu, przepisy dotyczące amortyzacji podatkowej są tożsame lub bardzo podobne zarówno dla podatników stosujących ustawę CIT i PIT.

Przedsiębiorca (podatnik), który rozlicza się z podatku na zasadach ogólnych zobowiązany jest do założenia ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Natomiast przedsiębiorca stosujący ryczałt od przychodów ewidencjonowanych musi prowadzić wykaz środków trwałych i wartości nie-materialnych. Posiadanie i prawidłowe prowadzenie wykazu jest istotne do celów amortyzacji podatkowej w sytuacji zmiany formy opodatkowania na zasadę ogólną.

Ewidencja musi zawierać co najmniej następujące dane:

• •liczbę porządkową,

• •datę nabycia,

• •datę przyjęcia do używania,

• •określenie dokumentu stwierdzającego nabycie,

• •określenie środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej,

• •symbol Klasyfikacji Środków Trwałych,

• •wartość początkową,

• •stawkę amortyzacyjną,

• •kwotę odpisu amortyzacyjnego za dany rok podatkowy i narastająco za okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych, w tym także, gdy składnik majątku był kiedykolwiek wprowadzony do ewidencji, a następnie z niej wykreślony i znowu wprowadzony,

• •zaktualizowaną wartość początkową,

• •zaktualizowaną wartość odpisów amortyzacyjnych,

• •wartość ulepszenia zwiększającą wartość początkową,

• •datę likwidacji oraz jej przyczynę albo datę zbycia.

Przykład 4

Przedsiębiorca zakupił środki trwałe o wartości 100.000 zł i począwszy od miesiąca następującego po rozpoczęciu ich eksploatacji, zaczął zaliczać odpisy amortyzacyjne do kosztów uzyskania przychodu. Postępuje nieprawidłowo, gdy przed zaliczeniem odpisów amortyzacyjnych do k.u.p. powinien był założyć ewidencję środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, i dokonać niezbędnych wpisów związanych z tym środkiem trwałym. Jak bowiem stanowi art. 22n ust. 6, nie uznaje się za koszty uzyskania przychodu odpisów amortyzacyjnych od tych środków trwałych, które nie są wpisane do ewidencji. Przedsiębiorca jest zmuszony do skorygowania wysokości kosztów, zaliczek i ewentualnie zeznania za rok poprzedni lub lata poprzednie.

Przykład 5

Przedsiębiorca od 1.01.2015 roku rozlicza się z podatku na zasadach ogólnych. Wcześniej (przez 2 lata) stosował zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych i w momencie rozpoczęcia działalności założył wykaz środków trwałych i wartości niematerialnych. Wraz z przejściem na zasady ogólne zakłada ewidencję. Jest zobowiązany do uwzględnienia w ewidencji odpisów amortyzacyjnych, które przypadają na okres opodatkowania ryczałtem. Innymi słowy do kosztów uzyskania przychodu będzie mógł zaliczać tę część odpisów amortyzacyjnych, która będzie równa okresowi pozostającemu do końca normatywnego okresu amortyzacji.

3.1. Wartość początkowa środka trwałego w przypadku nabycia środka trwałego

Środki trwałe najczęściej kupowane są wedle wartości brutto, czyli z doliczonym podatkiem należnym VAT. Co do zasady wartość początkową środka trwałego na cele amortyzowania stanowi wartość netto. Ustawodawca posługuje się pojęciem „cena nabycia”, na którą składa się:

• •cena netto środka trwałego,

• •koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania (koszty transportu, koszty załadunku, koszty rozładunku, koszty ubezpieczenia w drodze „CARGO”, odsetki od kredytów, inne wydatki),

• •odjęty od ceny brutto podatek należny VAT,

• •wydatki związane z opłaceniem cła i podatku akcyzowego,

• •kwoty różnic kursowych.

Należy podkreślić, iż wydatki związane z zakupionym środkiem trwałym, a poniesione po oddaniu środka do używania nie będą wliczane do wartości początkowej. Co do zasady stanowią koszty uzyskania przychodu, pod warunkiem, że nie uległy ulepszeniu w wyniku przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji, adaptacji lub modernizacji lub gdy nabyto części składowe lub peryferyjne, których cena jednostkowa przekracza kwotę 3.500 zł.

Przykład 6

Przedsiębiorca dokonał zakupu maszyny produkcyjnej, której wartość brutto wynosi 1.230.000 zł (stawka VAT 23%). Maszyna została na czas przewozu do siedziby przedsiębiorstwa ubezpieczona (kwota składki 5.000 zł). Ponadto na cele montażu maszyny dokonano wylewki betonowej wzmacniającej podłoże za kwotę 10.000 zł netto. Maszyna została sfinansowania ze środków własnych, stąd nie wystąpi problem odsetek i prowizji bankowych.

Wartość początkowa netto = 1.230.000 zł – 230.000 zł (podatek należny VAT)

Przykład 7

Przedsiębiorca dokonał zakupu maszyny za kwotę 1.230.000 zł (stawka VAT 23%), przy czym zakup został w całości sfinansowany kredytem inwestycyjnym. Do dnia przekazania maszyny do używania od momentu zakupu (ze względu na prace dostosowujące halę produkcyjną) bank naliczył odsetki od kredytu wraz z prowizją w wysokości 4.000 zł. Zatem wartość początkowa wyniesie:

Wartość początkowa netto = 1.230.000 zł – 230.000 zł (podatek należny VAT)

Ustawodawca uregulował także szczegółowo kwestie związane z podatkiem należnym VAT. Otóż podatek należny VAT nie pomniejsza ceny nabycia, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek ten nie stanowi podatku naliczonego lub też podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty podatku należnego o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Wtedy też wartość początkowa środka trwałego ulegnie powiększeniu o nieodliczoną część podatku należnego VAT.

Przykład 8

Przedsiębiorca zakupił samochód osobowy dla celów działalności gospodarczej, przy czym będzie używał go także do celów prywatnych (cel mieszany). W takim przypadku nie złoży informacji VAT-26 do Naczelnika Urzędu Skarbowego i będzie miał prawo do odliczenia 50% podatku należnego VAT. 50% nieodliczonej od podatku należnego VAT kwoty powiększy wartość początkową samochodu dla celów amortyzowania.

3.2. Wartość początkowa środka trwałego otrzymanego w drodze darowizny

Część przedsiębiorców wykorzystuje w działalności gospodarczej także składniki majątkowe otrzymane w drodze darowizny. Czynnikiem wyznaczającym wartość początkową będzie wtedy:

• •wartość rynkowa lub,

• •wartość wykazana w akcie darowizny - w przypadku gdy umowa darowizny określa tę wartość w niższej wysokości.

Przykład 9

Pan X otrzymał od swojego ojca maszynę na cel prowadzonej działalności gospodarczej. W akcie darowizny zapisano, że wartość maszyny wynosi 10.000 zł. Okazało się jednak, że w obrocie rynkowym takim maszynami, jej cena kształtuje s...