Optymalizacja podatkowa

1. Legalne formy optymalizacji podatkowej

Nie istnieje w przepisach podatkowych legalna definicja optymalizacji podatkowej. Należy jednak pamiętać, że optymalizacja podatkowa to nie tylko czynności, których celem jest jedynie zmniejszenie obciążeń podatkowych, a które to czynności są traktowane przez przepisy podatkowe jako niepożądane, mające ujemny wpływ na warunki funkcjonowania podmiotów gospodarczych, w szczególności na nierówności tych warunków.

Istnieje również optymalizacja podatkowa tolerowana przez ustawodawcę, która stanowi prawnie legalną formę obniżenia obciążeń podatkowych. Legalna optymalizacja podatkowa obejmuje działania zmniejszające lub powodujące zniesienie zobowiązania podatkowego poprzez wykorzystanie ulg i zwolnień podatkowych, odliczeń, różnych form prawnych prowadzenia działalności, a także wykorzystywania luk prawnych.

Przykładami optymalizacji podatkowej wykorzystującej formy prowadzenia działalności gospodarczej są:

• prowadzenie działalności w formie spółki osobowej zamiast kapitałowej,

• prowadzenie działalności w ramach podatkowej grupy kapitałowej,

• prowadzenie działalności w specjalnej strefie ekonomicznej,

• restrukturyzacja i łączenia spółek.

Przykładami optymalizacji podatkowej na gruncie podatku dochodowego są:

• wybór formy opodatkowania korzystnego dla określonego zakresu prowadzenia działalności gospodarczej (zasady ogólne – według skali podatkowej lub podatku liniowego oraz form ryczałtowych – zryczałtowany podatek od przychodów ewidencjonowanych oraz karta podatkowa),

• jednorazowa amortyzacja w ramach pomocy de minimis,

• rozliczanie strat podatkowych,

• łączenie źródeł przychodu,

• zapłata zaliczek w formie uproszczonej.

WAŻNE: Unikanie opodatkowania należy odróżnić od uchylania się od opodatkowania. Uchylanie się od opodatkowania to działania nielegalne i sprzeczne z prawem. Traktowane są jako oszustwo podatkowe, którego celem jest nielegalne zmniejszenie obciążeń podatkowych lub ich całkowite wyeliminowanie

Uchylanie się od opodatkowania traktowane są jako oszustwo podatkowe może ono polegać na:

• zaniżenie wysokości podatku poprzez nie wykazania wszystkich przychodów podlegających opodatkowaniu (zatajenie przedmiotu opodatkowania),

• nierzetelne prowadzenie rachunkowości podatkowej np. poprzez nie wystawianie dokumentów sprzedaży, nie ujmowanie sprzedaży na kasie rejestrującej (kasie fiskalnej),

• zaniżanie wysokości podatku poprzez celowe ujmowanie w kosztach podatkowych prywatnych wydatków przedsiębiorcy jako kosztów firmowych, ujmowanie kosztów na podstawie dokumentów księgowych sporządzonych z naruszeniem prawa (tzw. puste faktury dokumentujące transakcje, które nie miały miejsca),

• nielegalne działania mające na celu stworzenie zorganizowanej niewypłacalności,

• celowe niepłacenie podatków.

2. Przykłady legalnej optymalizacji podatkowej

2.1. Jednorazowa amortyzacja jako pomoc de minimis

Zgodnie z art 22 ust. 1s ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w przypadku dokonania wpłaty na poczet nabycia fabrycznie nowego środka trwałego, o którym mowa w art. 22k ust. 14, spełniającego warunki określone w art. 22k ust. 15, którego dostawa zostanie wykonana w następnych okresach sprawozdawczych, podatnicy mogą zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów dokonaną wpłatę do wysokości kwoty, o której mowa w art. 22k ust. 14.

Stosownie do art. 22k ust. 14 ustawy o pdof podatnicy prowadzący działalność gospodarczą mogą dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej nabytych fabrycznie nowych środków trwałych zaliczonych do grupy 3–6 i 8 Klasyfikacji w roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100.000 zł. Kwota 100.000 zł obejmuje sumę odpisów amortyzacyjnych i wpłaty na poczet nabycia środka trwałego, o której mowa w art. 22 ust. 1s, zaliczonej do kosztów uzyskania przychodów.

Fabrycznie nowym środkiem trwałym jest środek trwały, który nie był wcześniej używany zarówno przez przedsiębiorcę, który go kupił jak i przez żadnego innego przedsiębiorcy. W myśl ust. 15 powyższego artykułu, przepis ust. 14 stosuje się, pod warunkiem że:

1. wartość początkowa jednego środka trwałego, o którym mowa w ust. 14, nabytego w roku podatkowym, wynosi co najmniej 10.000 zł lub

2. łączna wartość początkowa co najmniej dwóch środków trwałych, o których mowa w ust. 14, nabytych w roku podatkowym, wynosi co najmniej 10.000 zł, a wartość początkowa każdego z nich przekracza 3.500 zł.

Prawo do skorzystania z jednorazowej amortyzacji w ramach pomocy de minimis, stosownie do art. 22k ust. 7 ustawy o pdof przysługuje podatnikom, w roku podatkowym, w którym rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 11, oraz małym podatnikom. Mogą oni dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych zaliczonych do grupy 3–8 Klasyfikacji, z wyłączeniem samochodów osobowych, w roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym równowartości kwoty 50.000 euro łącznej wartości tych odpisów amortyzacyjnych.

Zgodnie z art. 5 pkt 20 ustawy o pdof ilekroć w ustawie jest mowa o małym podatniku – oznacza to podatnika, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro; przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1.000 zł.

Jednorazowej amortyzacji dokonuje się od środków trwałych zaliczonych do grupy 3-8 Klasyfikacji Środków Trwałych, z wyłączeniem samochodów osobowych czyli:

• grupy 3 – kotły i maszyny energetyczne,

• grupy 4 – maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania,

• grupy 5 – specjalistyczne maszyny, urządzenia i aparaty,

• grupy 6 – urządzenia techniczne,

• grupy 7 – środki transportu z wyłączeniem samochodów osobowych,

• grupy 8 – narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie.

2.2. Rozliczenie strat podatkowych

W przypadku gdy w roku podatkowym podatnik uzyskał nadwyżkę kosztów uzyskania przychodów nad przychodami, mamy do czynienia ze stratą. Zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy o pdof o wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, można obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty.

Przykład 1

Przedsiębiorca w roku 2016 z prowadzonej działalności gospodarczej poniósł stratę w wysokości 9.000 zł. Zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy o pdof uzyskaną stratę przedsiębiorca będzie mógł rozliczyć do 2021 r. Przyjmijmy, że w kolejnych latach podatkowych przedsiębiorca uzyskał następujące dochody (uzyskał stratę):

• w roku 2017 – 12.300 zł,

• w roku 2018 – 3.300 zł,

• w roku 2019 – stratę 1.700 zł,

• w roku 2020 – 7.200 zł,

• w roku 2021 – 12.200 zł.

PYTANIE

Jak będzie wyglądało rozliczenie przez przedsiębiorcę straty podatkowej?

ODPOWIEDŹ

Mając na uwadze przytoczony przepis art. 9 ust. 3 stratę uzyskaną w 2016 roku przedsiębiorca rozliczy z dochodów z działalności gospodarczej w następujący sposób:

• w roku 2017 – 4.500 zł (50% kwoty, pozostało 4.500 zł),

• w roku 2018 – 3.300 zł (3.300 zł do wysokości uzyskanego dochodu, pozostało 1.200 zł),

• w roku 2019 – 0 zł (w tym roku przedsiębiorca ponownie uzyskał stratę),

• w roku 2020 – pozostałą kwotę straty czyli 1.200 zł (ponadto będzie jeszcze mógł rozliczyć stratę z 2019 r. maksymalnie w wysokości 50% czyli 850 zł)

• w roku 2021 – pozostałą kwotę ze straty z 2019 r. czyli 850 zł.

O straty (maksymalnie 50% jej kwoty) można pomniejszać wysokość zaliczek miesięcznych na podatek dochodowy.

2.3. Uproszczone zaliczki na podatek dochodowy

W myśl art. 44 ust. 6b ustawy o pdof podatnicy osiągający dochody z działalności gospodarczej mogą wpłacać zaliczki miesięczne w danym roku podatkowym w uproszczonej formie w wysokości 1/12 kwoty obliczonej, z zastrzeżeniem ust. 6h i 6i, przy zastosowaniu skali podatkowej obowiązującej w danym roku podatkowym określonej w art. 27 ust. 1, od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty), o którym mowa w art. 45 ust. 1, lub w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) z pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30c, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 2, złożonym:

1. w roku podatkowym poprzedzającym dany rok podatkowy albo

2. w roku podatkowym poprzedzającym dany rok podatkowy o dwa lata – jeżeli w zeznaniu, o którym mowa w pkt 1, podatnicy nie wykazali dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej albo wykazali dochód w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej iloraz kwoty zmniejszającej podatek określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 oraz najniższej stawki podatkowej określonej w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1; jeżeli również w tym zeznaniu podatnicy nie wykazali dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej albo wykazali dochód z tego źródła w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej iloraz kwoty zmniejszającej po...