Niedopuszczalność działania prawa wstecz na gruncie polskiego prawa podatkowego

ODPOWIEDŹ

Trybunał Konstytucyjny co do zasady traktuje wprowadzanie przepisów, które mają dotyczyć przeszłych stanów faktycznych i prawnych, jako niezgodnych z Konstytucją RP. Nie może bowiem występować sytuacja, w której podatnik dokonał jakieś czynności faktycznej (dokonał np. zakupu środka trwałego i rozpoczął jego amortyzację na podstawie obowiązujących przepisów prawa), a po pewnym czasie zacznie obowiązywać przepis, który unieważni jego prawo do amortyzowania. Zasada taka określana jest w Polsce paremią lex retro non agit i oznacza niedopuszczalność działania prawa wstecz. Jednakże orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego dopuszcza wprowadzenie przepisów prawa (w tym podatkowego) z mocą wsteczną, gdy ma to wytworzyć sytuację korzystną dla podatników. Zatem nowa amortyzacja, jako chociażby koszt podatkowy obniżający podatek należny, może działać z mocą wsteczną – założyć należy, iż nie zwiększy ona obciążeń podatkowych podatników.

UZASADNIENIE

Na wstępie należy podkreślić, że zasada lex retro non agit ma swoje źródło w polskiej doktrynie prawnej, a oznacza w dosłownym tłumaczeniu „niedziałanie prawa wstecz”. W innych krajach występuje ona pod łacińską paremią lex prospicit non respicit, co oznacza w tłumaczeniu, że „prawo patrzy naprzód, nie wstecz”, co w logicznym rozumieniu oznacza dokładnie to samo. Powyższa zasada nie ma swojego umiejscowienia literalnego ani w ustawach, ani też dosłownie w Konstytucji RP z 1997 r. Została ona jednakże wywiedziona w licznym orzecznictwie (np. wyroki: K 47/05, K 33/06, P 40/07 czy też P 43/07) przez Trybunał Konstytucyjny z treści Konstytucji i wiąże się najsilniej z zasadą demokratycznego państwa prawnego. Jak bowiem wskazuje art.2 Konstytucji RP: Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Innymi słowy można powiedzieć, że z...